Motivasyona Giriş: Motivasyon Nedir?
Her gün pek çok kez ismini duyduğumuz ve adını andığımız motivasyon kavramı neyi ifade etmektedir? Günlük kullanımda motive olmak, motive etmek gibi Türkçeleştirdiğimiz bu kavram, istek, isteklendirme, coşku, heyecan vb. kelimelerle tanımlanmaktadır. Aslında motivasyon, bunun da ötesinde kişinin bir hedefe yönelmesini ve bunun için çaba göstermesini sağlayan daha karmaşık ve daha genel bir süreci ifade etmektedir. Her bireyin motivasyon süreci kendine özgü ve kişiseldir. Buna karşılık, bu süreçte etkin rol oynayan unsurlar evrensel özellikler sergilemektedir.
Motivasyon Kavramı
Motivasyon, kişinin bir hedefi gerçekleştirmeye yönelik çabasındaki yoğunluğunu (güdüler), yönelimini (hedef) ve ısrarını (olumlu beklenti) içine alan bir süreci ifade eden genel bir kavramdır. Kısaca motivasyonu, bir amaca ulaşmak için tüm çabaların oluşturduğu bir süreç olarak ifade edebiliriz. Birey açısından hedeflerinin gerçekleşmesi bu çabaların sürekliliğine bağlıdır. O nedenle bir çaba içine girmek ve bu çabayı devam ettirebilmek farklı faktörlerin bileşimine bağlıdır. Bu faktörleri içine alan sürecin etkin şekilde yönetilmesi motivasyon yönetimi olarak tanımlanmaktadır. Her insanın motivasyonu kendine özgü bir süreci ifade ettiği için kişiseldir. Yani her birey, kendisini başkalarından daha iyi tanıyacağı için, kendi motivasyonunu en iyi ve etkin şekilde yönetebilecek yegane kişidir.
Motivasyonun Önemi
Motivasyonun etkin şekilde yönetimi, hedeflerimize ulaşmak için potansiyelimizi en iyi şekilde kullanabilme olanağını vermektedir bizlere. Kendimize en uygun hedefleri seçebilmeyi ve içsel-dışsal kaynaklarımızın farkına vararak bu süreçte onlardan en iyi şekilde faydalanmamızı sağlamaktadır. Performansımızı en üst düzeye çıkartarak, kaynaklarımızı hedeflerimize yöneltmeyi ve sonuçta, en iyi sonuçları almamıza olanak tanımaktadır. Motivasyon süreci belirli faktörlerin kombinasyonuyla kendisini ifade eder.
Motivasyonun Temel Unsurları
Motivasyon süreci içinde, üç temel unsur bulunmaktadır. Aslında motivasyon süreci, bu üç temel unsurun bir kombinasyonu şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bunların iyi şekilde anlaşılması, her insanı kendi kişisel motivasyonunu yönetmekte daha iyi bir konuma getirecektir.
- Güdüler: Güdü, en basit tanımıyla, bireyi uyararak faaliyete geçiren ve onun davranışını tatmin edeceği bir hedefe yönelten, bireye özgü bir arzuyu ifade etmektedir. Bu arzu ne kadar güçlüyse, bireyin çaba göstermesi ve bu çabayı devam ettirmesi o ölçüde yüksek olacaktır. Güdüler belirli çevre şartları içinde uyarılırlar. Her birey, kişisel bir “güdüler profili”ne sahiptir. Bunlar; bağımsızlık, güç, başarı, sevgi güdüleridir. Bu güdülerin belirli bir hiyerarşide oluşturduğu profilde, her insan farklı şekillerde davranışlar sergilerler.
- Hedef: Herkes için “nesnel bir amacın öznel bir değeri” vardır. Amacın değeri, o amaca ulaşmanın bizler için ne kadar önemli olduğunu ifade eder. Bu nedenle ona ulaşmak için göstereceğimiz çabayı belirleyen önemli bir unsurdur. Değerli bulduğumuz amaçlara ulaşmak isteriz. Yaşamda kimisi için bir çok insanla arkadaşlık kurabilmek, kimisi için farklı yerleri keşfetmek, kimisi içinse güç sahibi olabilmek değerlidir. Ancak bu hedeflerin niceliğini belirleyen ve onu hangi araçlarla tatmin edeceğimizi etkileyen içsel ve dışsal kaynaklarımızdır. Yani her bir kişi, bağımsızlığı, gücü, sevgiyi, saygı gibi güdülerini farklı düzeylerde yaşamaktadır.
- Olumlu Beklenti: İnanmak, hedefe ulaşmanın en önemli halkasıdır. İnanç, hedefe ulaşacağımıza yönelik olumlu bir beklentimizin olmasını ifade eder. Çabamızın sonucunda hedefimize ulaşacağımızı bilmek isteriz. İnancımız zayıfladığında çabamızı azaltır, onu yitirdiğimizde ise çabamıza bir son veririz. İnancımızın gücünü belirleyen temel faktörlerden birincisi, belirlediğimiz hedefe yönelik beceri ve kaynaklarımızın olduğunu bilmektir. Eğer gerekli beceriye ve içsel kaynaklara sahip olmadığımıza inanırsak çaba göstermeyiz. İkinci unsur ise dışsal kaynaklardır. Becerimiz olmasa da, bunu elde edebileceğimiz dışsal kaynaklarımızın (maddi-manevi destek) olduğunu bilirsek, yine çaba gösterir ve bu çabamızı devam ettiririz.
