Motivasyon Zekası – MotiQ
Tayfun Topaloğlu’nun bu alandaki ilk çalışmaları gerçekleştirerek kuramsallaştırdığı Motivasyon Zekası (MotiQ), herkesin içinde saklı duran motivasyon gücünü kullanabilmeyi ifade eden bir zeka türüdür. Bu konuda bilgi sahibi olmak ve motivasyon zekasını geliştirmek için hangi adımları atması gerektiğini öğrenmek isteyen herkesin bu öncü çalışmayı mutlaka okumasını öneriyoruz. Bu çalışmaya göz atmadan önce Motivasyon Zekası Testini yanıtlayabilir ve motivasyon zekanız hakkında daha ayrıntılı bilgiler edinebilirsiniz.
Motivasyon Zekası (Motivasyonel Zeka – MotiQ – Motivational Quotient), “kişinin kendisini bir hedef doğrultusunda eyleme geçirebilme ve bu hedef doğrultusunda çabasını kararlılıkla sürdürerek sonuç alıncaya kadar motivasyonunu etkin şekilde yönetebilmesiyle ilgili zihinsel ve davranışsal kapasitesi“ni ifade etmektedir. Bazı insanlar hızlıca eyleme geçerler; fakat bunu kararlılıkla sürdüremezler. Bazıları ise, başlamakta ve eyleme geçmekte zorlanırlar; ama bir yola kesin karar verirlerse kesinlikle o yoldan dönmezler. Diğer bir grup da, başladıkları bir işin sonunu getirmekte zorlanırlar. Bunun iki farklı nedeni olabilir: Ya başarı korkusu nedeniyle gereken son adımı bir türlü atamazlar. Ya da kaynaklarını ve enerjilerini tükettikleri için sonunu getiremeden vazgeçmek zorunda kalırlar.
Motivasyon zekası öncelikle “kişisel motivasyon süreci”yle ilgili bir durumdur. Yani kişinin kendi motivasyon sürecini yönetebilmesiyle ilgili bir özelliktir. Ancak motivasyon zekası yüksek olan bireyler başkalarını harekete geçiren faktörleri de hemen fark ederler. Dolayısıyla bu kişilerin başkalarını da motive etme konusunda da önemli bir beceriye sahip oldukları söylenebilir.
Yüksek bir MotiQ düzeyine sahip bireyler: (1) Zor durumlarda kalsalar bile hedefleri doğrultusunda kendilerini harekete geçirmeyi başarırlar ve bu doğrultuda kararlılıkla çaba gösterirler. Sonuçta eylemlerinden mutlaka sonuç alırlar. (2) Değerlerinin ve amaçlarının farkındadırlar. (3) İyimser ve pozitif bir kişilik yapısına sahiptirler. (4) Bir üzüntü ya da tehlike durumuyla pozitif bir şekilde başa çıkma becerisi gösterirler. (5) Hedef yönelimli hareket etmekte ve bu hedeflere ulaşmaya yönelik planlar yapmakta etkindirler. (6) Bir hedefi başarma konusunda yeteneklerine güven duyarlar.
Motivasyon Zekası da diğer zeka türlerinin çoğunda olduğu gibi “geliştirilebilir” bir özelliğe sahiptir. Her insan doğuştan getirdiği temel bir Motivasyon Zekası düzeyine sahiptir. Ancak bu zekasını geliştirmezler ve buna gerektiği önemi vermezler ise zaman içinde zekaları yerinde sayar ya da körelmeye yüz tutar. Sonuçta da zamanla bu insanlar özel ve iş yaşamlarında motivasyon problemleriyle karşılaşırlar ya da motivasyonlarını iyi yönetemedikleri için performanslarını üst seviyeye çıkarmakta zorlanırlar. Nihayetinde potansiyellerinin çok altında kalarak hak ettiklerinden çok daha azına mahkum bir hayat sürdürebilirler.
Son olarak şunu belirtmek gerekir ki, motivasyon zekasının yüksekliği, kişisel performansı doğrudan etkileyen bir özelliğe sahip olsa da her girişilen işten olumlu sonuç alınmasını ya da başarı kazanılmasını garanti edemez. Çünkü sonuç almak, bugünün dünyasında bireysel çabanın dışında pek çok farklı faktörü de içine alan karmaşık bir süreçtir.
Motivasyon Zekası’nın Temel Boyutları
- Motivasyonel Farkındalık: Bu boyut, bireyin içsel güdülerinin farkında olmasını ve kişisel motivasyon yapısını bilmesini ifade eder. Kendisini neyin motive edip etmediğinin farkında olan kişiler, bu bilgelikleri sayesinde motivasyon güçlerini açığa çıkarabilirler.
- Hızlıca Eyleme Geçebilme: Kişinin, kendisini amaçları doğrultusunda hızlıca eyleme geçirebilmesini ifade eder. Ertelemeden veya geciktirmeden harekete geçecek gücü dışarı vururlar. Başlama motivasyonunu ifade eder.
- Kararlılık Göstermek: Kişinin hedefi doğrultusunda kararlılık gösterebilmesini, yılmamasını, ısrarcı olmasını ve zorluklara karşı dayanıklı kalmasını ifade eder. Sürdürme motivasyonunu ifade eder.
- Kişisel Motivasyon Yönetimi: Bu boyut diğer boyutlara göre daha kapsayıcı bir özellik taşımaktadır. Motivasyonu yönetebilmek, kişinin motivasyonunu dengeli ve yüksek bir düzeyde tutabilme becerisiyle ilgilidir. Bu boyut, bireyin hedefine ulaşmak için motivasyon teknik ve yöntemlerini etkin şekilde kullanabilmesini ifade etmektedir. Kişisel Motivasyon sürecini başarıyla yönetebilme becerisini anlatmaktadır.
Yukarıdaki 4 temel boyut Motivasyon Zekasının ana bileşenleridir. Her biri ayrı ayrı öneme sahip olsalar da bir araya geldiklerinde Motivasyon Zekasını oluşturmakta ve motivasyon gücünü sinerjik bir etkiye neden olmaktadırlar.
Motivasyon Zekası’nı Geliştirmek İçin Temel Adımlar
- Öncelikli olarak, kişisel motivasyon zekanız hakkında bilgi sahibi olmak için Motivasyon Zekası-MotiQ Testi’ni yapabilirsiniz. Bu sayede, motivasyon zekanız hakkında farkındalık geliştirerek hangi kısımlarda sorun yaşadığınızı görebilirsiniz. (* Bu test, bilimsel olarak geliştirme sürecinde olmakla birlikte, motivasyon zekası hakkında testi yapan kişiye önemli göstergeler sağlamaktadır.)
- Beyninizin görsel kısmını sürekli çalıştırın. Bunun için devamlı şekilde gelecekle ilgili hayaller kurun ve imajinasyon çalışmaları yapın. Üç beyin sisteminden birisi olan görsel beyin, bizim gelecek planları yapmamızı ve gelecek görüntüsü oluşturmamızı sağlar. Bu sayede hedefimize yönelik motivasyon görüntüleri yaratabilme becerimizi artırırken ihtiyaç duyduğumuzda kendimizi motive edebilmeyi kolayca başarabiliriz.
- İyimser düşünme becerinizi geliştirin. İyimser insanlar olumsuz durumlardan daha kolayca sıyrılırken, hedeflerine kararlılıkla ilerlemekte daha fazla potansiyele sahiptirler. Buradaki iyimserlik gerçekleri gözardı eden saf bir iyimserlik anlamında değildir. Buradaki anlamıyla “gerçekçi” iyimserliği ifade etmektedir. İyimserlik özelliklerini geliştirdikçe, kötümserliğin tersine daha etkin sonuçlar alabilmemiz mümkün hale gelecektir. (Ayrıntılı bilgi için: İyimserlik Testi)
- Hayatınıza yön veren Güdüler Profili’nizi ortaya çıkarın. Yaşamınızdaki başlıca güdüleri fark ettiğinizde, bazı şeyleri neden istediğinizi daha iyi anlamış olursunuz. Bunun için kendinize yaşamımda önemli olan şeyler nelerdir ve bunlar benim için neden önemli diye sorabilirsiniz. Örneğin, “benim için kariyer sahibi olmak çok önemli” dediğinizde, bunun altındaki güdüyü ortaya çıkarmak için, kariyer sahibi olmak benim için neden önemli diye sorabilirsiniz? (Olası yanıtlar, “saygı görmek” veya “başarılı olmak” gibi daha soyut ve değerleri ifade eden şekilde olmalıdır. (Ayrıntılı bilgi için: Reiss Güdüler Profili)
- Motivasyon tekniklerini öğrenin. Bunun için, sitemizde yer alan Kişisel Motivasyon Yönetimi Teknikleri’ni okuyabilir ve kendi üzerinizde uygulayabilirsiniz.
- Motivasyon Profili’nizi ortaya çıkarın. Motivasyon Profili, sizin motivasyon yapınızı etkileyen belirli faktörleri ortaya çıkarmak amacıyla tasarlanmış size özgü kişisel bir göstergedir. Buradaki bilgileri dikkate alarak kendi motivasyon yapınız hakkında bilgi sahibi olabilir ve bunları kendinizi motive etmekte kullanabilirsiniz.
- Bunlara ek olarak, yine e-motivasyon.net sitesinin kişilik testlerinden bazılarını yaparak porfilinize uygun motivasyon yapınız hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. (Ör: Jung Kişilik Tiplemesi , Enneagram).
- Motivasyon Zekanızı daha da geliştirmek ve motivasyonel becerilerinizi artırmak için son olarak KİMYON- Kişisel Motivasyon Yönetimi eğitimine katılabilir ya da bireysel Motivasyon Koçluğu hizmetinden faydalanabilirsiniz.
