Kendine Güven Kazanmanın Yolları
Hayatta emin adımlarla ilerleyebilmek için kendimize güven duymaya ihtiyacımız vardır. Öze, yani kendine güven duymayı ifade eden özgüven kavramı, yaşamda istediğimiz sonuçları elde etmenin temelinde yer alır. İşte bu video eğitimde kendine güven kazanmanın pratik yollarını anlatırken, son kısımda özgüveni güçlendirmek adına kullanabileceğimiz etkin bir çalışma olan özgüven merdiveni uygulamasını sizlerle paylaşıyor olacağım.
Kendine güvenmenin nasıl da farklı bir duygu olduğunu hepimiz iyi biliriz. Onun kendine has bir tadı, bir kokusu ve bir havası vardır. Her insan belirli bir özgüven ortalamasıyla hayatına devam eder. Bazen bunun altına düşer, bazen de üstüne çıkar. Ama genelde belirli bir çizgide ilerler. İşte mesele de bu ortalamayı, zaman içinde yukarılara çekebilmektir.
Genel anlamda özgüven, kişinin kendine inanmasını ve yapabileceklerine dair olumlu bir tutum içinde olmasını ifade eder. Kendimizi herhangi bir konuda yetkin ve yeterli hissettiğimizde, kendimize güvenimiz o alanda yüksek olur. Ancak özgüven, belirli bir konuda kendini yeterli hissetmekten daha fazlasını anlatır. Bu güveni hayatımızın bütününe yayabildiğimiz ölçüde kendimizi genel olarak daha özgüvenli hissederiz.
Kendimizi güçlü hissettiren bu özel duyguya, ikili ilişkilerden, çalışma yaşamına kadar hayatın her alanında fazlasıyla ihtiyaç duyarız. Kendine güvenen insan cesurdur ve kaybetmekten korkmaz. Risk alma eğilimi yüksektir ve daha girişken davranır. Reddedilmeye ve eleştirilere karşı tahammülü daha fazladır. Özgüvenli insan kendinden emin ve ne yaptığını bilen bir tavır içerisinde hareket eder. Kendi düşünce ve kararlarını uygulamakta daha ısrarcıdır.
Kendine güven duymak, davranışlarımıza yön vermesinin yanında, başkalarının bizlere olan yaklaşımlarını da belirlemektedir. Özgüvenli olduğumuzda, pek çok insan buna göre bir tavır takınır. Sokrates’le ilgili efsanevi bir öykü anlatılır. Gençliğinde bir savaşa katılan Sokrates, mensubu olduğu ordunun ağır bir yenilgiyle kaçarak geri çekildiğini görmüş. Bunun üzerine meydanda koşmadan rahat bir vaziyette yürümeye başlamış. Kaçanları kovalayan düşman askerleri, savaş meydanında rahat bir tavırla gezinen Sokrates’e hiç bulaşmadan yanlarından geçip gitmişler.
Hayatın içinde pek çok kez kendimizi yetersizlik ve güvensizlik duygularıyla boğuşurken bulabiliyoruz. Kendine güvensizliğin pek çok özel nedeni olabiliyor. Ortalama özgüvene sahip bir insan, yakın zamanda yaşadığı bir başarısızlık veya bir kayıptan dolayı özgüven kaybına uğrayabilir. Belirli bir görev için kendini yetersiz veya isteksiz hissettiğinde veya depresyona girdiğinde çekingen davranabilir. Diğer yandan yeni bir beceri geliştirmeye çalışırken, yeni bir dil öğrenirken, araba sürebilmeyi veya matematikte başarılı olmayı amaçlıyorken özgüvene daha fazla ihtiyaç duyarız. Amaçlar farklı olsa da hayatta güçlü bir şekilde ilerleyebilmek için her durumda kendimize fazlasıyla güven duymaya ihtiyacımız olacaktır.
Yaşamda sizi güçlü hissettiren şey nedir?
Yaşamda sizi güçlü hissettiren şey nedir? Kendinize güven duymanızın altında bu cevabın yattığını fark edeceksiniz. Kendine güven duygusunu besleyen belirli etmenler vardır. Her insan şimdi sayacağım nedenlerden bir veya birkaçına fazlasıyla sahip olduğunu düşündüğü için kendini özgüvenli hisseder. Bu neredeyse her zaman böyledir. Fiziksel çekicilik, para, yetenek veya beceri, ilişkiler, bilgi, eğitim, zeka, deneyim veya çalışkanlık. Mevcut durum hangi özelliği daha çok gerektiriyorsa, o özelliğe sahip olduğunu bilmek insana bir özgüven duygusu verir. İşte özgüvenle ilgili temel sorun, ilgili konuya uygun düşen bir özelliğin mevcut olmaması veya olmadığının düşünülmesidir.
Özgüven en çok da, denemek, çabalamak ve girişimde bulunmak söz konusu olduğunda kendini gösterir. Kendini öne çıkarabilmek, ben de varım diyebilmektir özgüven. Sahip olduğunuz meziyetleri çekinmeden ortaya koyabilmektir. Özgüvenli olmak, herhangi bir girişimden sonuç almayı garanti etmez elbette. Çünkü yaşamdaki sonuçlar pek çok farklı değişkene bağlıdır. Ama çoğu şeyde sonuç alabilmenin ön koşulu kesinlikle kendine güven duymaktır.
Örneğin çekici bir fiziğe sahip olmanız, sosyal yaşamdaki etkinliğinizi artıracaktır. Kendinizi çekici bulduğunuzda, bunu davranışlarınıza yansıtırsınız. Ancak amacınız eğer atletizm yarışmasında derece yapmak ise, burada ne kadar güzel olduğunuzun pek bir önemi yoktur. Daha çok fiziksel dayanıklılığınızın ve disiplinli çalışmanızın size özgüven sağlayacağını görebiliriz. O halde buradaki temel yaklaşım, hedefimiz için gerekli nitelikleri analiz etmek, kendimizi tanımak ve bu nitelikleri karşılayabilmek adına iyi bir plan ortaya koyabilmektir.
O halde, belirli bir alanda özgüveni güçlendirmek için o alandaki yeterliliği karşılıyor olmak gerektiğini anlıyoruz. Sonuçta her şey dönüp dolaşıp amaçladığınız şeyi ne kadar istediğinize ve bunun için gereken çabayı gösterip göstermeyeceğimize dayanıyor.
Kendine Güven Kazanmanın Temel Yolu
Performans gerektiren belirli bir konuda kendine güven kazanmanın temel yolu, o konuda ustalık kazanıncaya kadar çok çalışmaktır. Bilgilenmenin, pratik yapmanın ve deneyim kazanmanın sonrasında edindiğimiz beceriler, özgüvenin gelişmesine kaynak teşkil edecektir. Bu yetkinlik duygusunu hayatımızın geneline yayabilme becerisini geliştirdikçe de, tüm girişimlerimizden daha iyi sonuçlar alabilmemiz mümkün hale gelecektir.
Bu noktada hedeflenen beceriyi küçük küçük parçalara ayırıp her biri için yeterli hale gelmeye çalışmak faydalı bir yaklaşım olacaktır. Ayrıca kolaydan zora doğru ilerleyeceğimiz bir gelişim sürecini izlemek, arzuladığımız güveni kazanmakta bizlere kolaylık sağlayacaktır. Çin’in asırlık Shaolin Kung Fu okulunun öğrencileri kendilerini disipline etmek için günlerinin tamamını insan üstü bir çalışmaya adarlar. Özel bir hareketi geliştirmek için onu önce küçük parçalara bölüp, her biri üzerinde ustalaşmak için günlerce çalışırlar. Hayatlarını tamamıyla buna adamış olan bu çalışkan insanlar bu sayede güçlü bir özgüvene sahip olmuşlardır.
Başarının önemli bir anahtarı kendine güvenmektir. Kendine güvenmenin önemli anahtarı ise hazırlık yapmaktır. Arthur Ashe
Örneğin topluluk önünde bir konuşma yapmanız gerekiyor. Ancak bunu nasıl yapacağınız konusunda herhangi bir deneyiminiz bulunmuyor diyelim. Öncelikle iyi bir içerik hazırladıktan sonra, ayna karşısına geçip kendi kendinize konuşmalar yapabilirsiniz. Sonraki aşamada eğer koşullar uygunsa, sizi tanıyan birkaç kişinin önünde konuşma yapmayı düşünebilirsiniz. Hatta bunu videoya çekip sonrasında izleyerek neleri daha iyi yapabileceğinizi fark edebilirsiniz. Etkili birkaç pratikten sonra gerçek izleyiciler karşısına daha özgüvenli çıkacağınız neredeyse kesindir. Bu kademeli gelişim taktiğini, beceri geliştirmek istediğiniz herhangi bir konuda kullanabilirsiniz.
Yaratıcı İmgelemenin Gücü
Bunun yanında, kendinizi bir beceriyi geliştirirken hayal etmek etkili bir yöntem olabilir. İhtiyaç duyduğunuz pratiği zihninizde canlandırarak yaptığınızı düşünün. Her bir adımı hissederek ayrıntılı şekilde hayal ettiğinizde, güçlü bir deneyim etkisi yaratabilirsiniz. Vücut geliştirmecilerle yapılan bir araştırmada, ağırlık kaldırma çalışmalarını hayalinde yapanlarla, gerçekte yapanlar arasında kas gelişimi açısından benzer bir sonuç alınmıştır. Bir düşünün zihninizde canlandırmalar yaparak kilo verebilir, araba kullanmayı öğrenebilir veya daha özgüvenli davranmayı başarabilirsiniz. Ancak unutmayın. Beyinde gerçek bir deneyim etkisi yaratması için, tüm duyuların aktif şekilde kullanılması ve sistemli bir imgeleme yapmanız gerekiyor. Yaratıcı imgelemenin nasıl yapıldığıyla ilgili videolarımı kanalımda bulabilirsiniz.
Genel veya özel bir alanda özgüveni artıran en büyük etkenlerin başında başarılı olmak, galip gelmek, istediğini elde etmek gelmektedir. Tam tersine, yenilgi veya bir kayıp yaşadığımızda; veya başarısızlık durumuyla karşılaştığımızda özgüvenimiz zayıflar. Kimileri başarısızlığın yarattığı yıkımı kolayca atlatırken, kimileri bunun altından uzun süre kalkamaz. Bu noktada yaşanılan başarısızlıkların anlamını yeniden yorumlamak fayda sağlayacaktır. Örneğin başarısızlığı, başarı sürecinin kaçınılmaz ve gerekli bir parçası olarak gördüğümüzde kendimizi daha iyi hissedebiliriz. Özgüven dibe vurduğunda ise uygulanacak taktik, en baştan başlayıp basit görevlerde başarı elde ettikten sonra, zora doğru kademeli şekilde ilerleyerek özgüveni artırmayı denemektir. Örneğin kötü bir yenilgi alan ekipler, nispeten daha kolay bir rakiple karşılaşmayı isteyerek özgüvenlerini toparlamayı amaçlarlar.
Özgüven Duruşu
Özgüveni destekleyen faktörlerin başında, iyi bir görünüme sahip olmak gelmektedir. Doğuştan getirdiğimiz özellikleri pek fazla değiştiremeyiz, ama bizleri diğer insanlardan farklılaştıran özelliklerimizi fark etmeyi ve daha fazla ön plana çıkarmayı başarabiliriz. Fiziksel görüntünüze özen göstermek, şık bir elbise giymek ve pozitif bir ruh hali içinde olmak kendinize güven duygunuzu besleyecektir. Bunun yanında duruş ve davranışlarımızın farkında olmak da önemlidir. Kendimizi gözlemleyerek, daha özgüvenli göründüğümüz davranışları daha fazla sergilemeyi seçebiliriz.
Olmak istediğin gibi davran. Kısa zamanda davrandığın gibi olacaksın. Leonard Cohen
Eylem Odaklı Olmak
Karar verip, ardından eyleme geçmek, özgüveni besleyen önemli etkenlerden birisidir. Eğer düşüncenin hemen arkasından eyleme geçmez veya kararsız kalıp beklerseniz, kendinizden şüphe duymaya başlarsınız. Kararsızlık ve eylemsizlik ikilisi bir araya geldiğinde ise durum daha da vahim olabilir. O yüzden özellikle kaygılı ve endişeli olduğunuzda eyleme geçmenin mutlak gücünü kullanmaya çalışmalısınız. Kendine güven kazanmanın en iyi yolu korku ve endişelerin üzerine giderek eylem odaklı bir yaşam sürmektir.
Mükemmeliyetçilik Tuzağı
Her insanın kendini yeterli hissetme eşiği farklıdır. Bir konuda özgüven geliştirmeyi en çok zorlayan durumların başında mükemmeliyetçi bir kişilik yapısına sahip olmak gelir. Mükemmeliyetçi kişiler, kendilerine oldukça yüksek standartlar koyarak kendilerini bir türlü yeterli hissetmezler. Sürekli bir hazırlanma sürecinde olan bu insanlar yetersizlik duygularıyla boğuşarak bir ömür geçirebilirler. Bu durum, elde edilen küçük ama değerli gelişimlerin göz ardı edilmesine neden olmakta ve o konudaki özgüvenin güçlenmesini engellemektedir. Bu kişilerde görülen diğer bir handikap ise, hataya tahammülsüz olmaktır. Öncelikle böyle bir yapınız varsa, bunun farkında olmalı ve en ufak gelişimleri dahi takdir etmeyi alışkanlık haline getirmeyi öğrenmelisiniz. Her becerinin zamanla geliştiğini fark etmeli ve mükemmelleşmenin ise ancak ve ancak uygulamayla olabileceğini aklınızdan çıkarmamalısınız.
Özgüven Transferi
Özgüven konusundaki önemli konulardan birisi de, bir alanda sahip olunan özgüven duygusunu hayatımızın geneline yaymayı başarabilmektir. Hayatta iyi olduğunuz ve kendinizi yaparken güçlü hissettiğiniz en az bir şey mutlaka vardır. Bu, kendimizi özgüvenli hissettiğimiz yegane alandır. İşte bu özel duyguyu istediğiniz her yere taşıyabildiğinizi veya arzu ettiğiniz her an tekrar hissedebildiğinizi bir düşünün. İyi olduğunuz alandaki o güçlü duyguyu, yeni geliştirdiğiniz bir alana taşıyabileceğiniz gibi, hayatınızın geneline yayma şansına da sahipsiniz.
Peki özgüven transferi olarak adlandırdığımız bu işlemi nasıl yapacağız? Şimdi sizden kendinizi son derece becerikli ve güçlü hissettiğiniz bir durumu hayal etmenizi istiyorum. Bu yapmakta çok iyi olduğunuz bir şey olsun. O anki görüntünüzü ayrıntılarıyla canlandırmaya çalışın. Kendinize dışarıdan bakın. Özgüvenli halinizi ayrıntılarıyla görün. Şimdi bu sahneyi, sanki bir film yönetmeni gibi dondurun ve bulunduğunuz fiziksel ortamı bir film setini değiştirir gibi değiştirin. Özgüvenli bu halinizi, yeni ortamınızda ve yeni becerinizi geliştirirken gözlemleyin. Bu ruh haliyle, şimdiki yeni görevinde çok daha özgüvenli bir şekilde bulunuyor. Bu imgelemeyi mümkün olduğunca tekrar etmeye çalışın. Önce özgüvenli olduğunuz görüntüden başlayıp, onu yeni geliştirdiğiniz alana taşıyın. Bir süre sonra bunu otomatik şekilde yapabiliyor olacaksınız. Böylece yeni becerinizi geliştirirken hem daha özgüvenli olduğunuzu, hem de daha hızlı bir ilerleme kaydettiğinizi fark edeceksiniz.
İlham Almak
Dünya üzerinde bir insanın bir şeyler başardığını görmek herkese ilham verir. Özellikle ilgilendiğimiz alanda kendimize benzettiğimiz insanların zor görünen şeyleri başarması, bizlere cesaret verir ve özgüvenimizi artırır. Bu konudaki en bilinen örneklerden birisi, atletizmle ilgilidir. 6 Mayıs 1954’ten önce hiçbir insanın gerçekleştiremeyeceğine inandığı 1 mili dört dakikanın altında koşma rekoru ilk kez İngiliz atlet Roger Bannister tarafından kırılmıştı. Bannister’in bu başarısından yalnızca altı hafta sonra bu rekor egale edildi. Takip eden dokuz yıl içinde ise yaklaşık 200 insan, bu sınırı aşmayı başarabilmiştir (Dilts, 2009). Bu örnek aynı zamanda kısıtlı inançları kırmanın ne kadar güçlü sonuçlar ortaya çıkarabildiğini anlatır. Eğer yeni bir alanda bir beceri geliştirmeye çalışıyorsanız, bu zorlu yoldan pek çok insanın geçtiğini bilmek sizlere ilham verecektir.
Özgüven Aşılama
Destekleyici bir çevrenin özgüven aşıladığı gerçeğini hiç de hafife almamak gerekir. Ancak çoğu insan çeşitli sebeplerle böyle bir çevrenin içinde bulunma şansına sahip değildir. Hatta çoğu zaman sizin özgüveninizi düşürmek için ellerinden geleni yapan insanlarla mücadele etmeniz bile gerekebilir. Çünkü bazı insanlar içgüdüsel olarak sizin başarınızın kendilerini başarısız gibi göstereceğini düşünürler. Yapabiliyorsanız, böyle bir çevreden uzak durmaya çalışmak en kesin çözüm olacaktır.
Başkalarından gelen bir güven elbette sizin içinizdeki ateşi harlayabilir. Ancak böyle bir çevrede bulunmuyorsanız, bu desteği kendi kendinize de vermeniz mümkündür. Özgüven aşılayarak bu desteği kendiniz yaratabilirsiniz. Bu noktada bir önceki eğitim videomda bahsettiğim Öz Model uygulamasına göz atmanızı öneririm. Kendinizle kurduğunuz güçlü ve pozitif iletişim, genel anlamda özgüveninizin kırılganlığını azaltacaktır. Özellikle olumlu telkinleri sık sık tekrarlamak sizlere ihtiyaç duyduğunuz güveni sağlayacaktır. Kendi kendine konuşmanın gücünü pek çok insan göz ardı eder. Ancak doğru yerde kullanılan doğru sözcüklerin ne gibi mucizeler yaratabileceğini asla bilemezsiniz. Kendinizle pozitif ve yapıcı bir dille iletişim kurduğunuzda, kendinize olan güveniniz çok daha güçlü olacaktır.
Özgüven Zamanı
Özgüveninizi güçlendirmenin en iyi yollarından birisi de günde birkaç dakikanızı özgüven geliştirmeye ayırmaktır. Bunun için, her gün kendinizi başarılı hissettiren en az 3 anıyı hatırlamaya çalışırsınız. Eğer dilerseniz, bunlardan birisini yazarak da ifade etmeyi deneyebilirsiniz. Bunu düzenli bir şekilde tekrarladığınızda, bir süre sonra ihtiyaç duyduğunuz anlarda bu anıların yarattığı güçlü duyguyu hızlı bir şekilde çağırabiliyor olacaksınız. Ayrıca gün içinde kendinize güvendiğinizi gösteren ve bu sayede iyi sonuçlar aldığınız durumları gece uyumadan önce kendinize hatırlatmaya çalışın. Unutmayın böylesi deneyimleri mutlaka yaşamışsınızdır. Artık hafızanızı biraz da kendinizi güçlendirmek adına kullanmanın zamanı gelmedi mi?
Son olarak, pozitif bir ruh hali içinde olmanın önemini vurgulamak istiyorum. Kendimizi her koşulda iyi hissetmeyi başardığımızda, güven duygumuz bundan olumlu şekilde etkilenecektir. Moralimiz yüksek olduğunda ve hayatımızda her şey yolunda gittiğinde doğal olarak özgüvenimiz daha yüksek olacaktır. Her koşulda içimizdeki eşsiz potansiyelin ve gücün farkında olmalı ve moralimizi yüksek tutma çabamızı asla ve asla bırakmamalıyız.
Uygulamamıza geçmeden önce tüm bu bilgiler ışığında şunları söyleyebiliriz. Hayatta hemen her şey için özgüvene fazlasıyla ihtiyacımız vardır. Çünkü kendimize duyduğumuz güven, kendi potansiyelimizin özünü ve temelini oluşturuyor. Hayatımız sadece güçlü bir güven duygusu üzerinde yükselebilir. O nedenle, özgüvenimizi her daim korumalı ve günden güne onu güçlendirmenin uğraşı içinde olmalıyız.
Özgüven Merdiveni Uygulaması
Son kısımda, bu eğitim için özel olarak hazırladığım 5 adımdan oluşan bir uygulamayı sizlerle paylaşmak istiyorum. Bu çalışmayı özellikle kendinizi belirli bir konuda daha özgüvenli hissetmek istediğiniz zamanlarda uygulayabilirsiniz. Uygulama, zihinsel bir merdivene çıkarak yapılıyor. (Uygulama için Videoyu İzleyiniz)
Kaynakça: Robert Dilts (2009), Dil İllüzyonları (Çev. A. Volkan Çubukçu), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, İstanbul
