Richard Wiseman “Şans Faktörü” adlı eserinde ruh halimizin hatırladığımız bilgiyi nasıl etkilediğine dair etkileyici bir araştırmanın sonuçlarını paylaşmıştır. Buna göre ruh halimiz hatırladığımız bilginin şeklini etkilemektedir. Mutlu bir ruh halindeyken, bizleri iyi hissettiren yaşam olaylarını hatırlama eğilimi içinde olurken, mutsuz bir ruh hali içindeyken, tam tersine, daha çok başımıza gelmiş olan negatif olaylara takılıp kaldığımızı fark ederiz.
Araştırmalar insanların kendi hayatlarında negatif olaylar üzerine takılıp kaldıklarında kendilerini üzgün hissetmeye başladıklarını, geçmişteki pozitif olaylara yoğunlaştıklarında ise kendilerini çok mutlu hissettiklerini göstermektedir. Psikolog James Laird ve Clark Üniversitesi’nden meslektaşları ruh halinin bellek üzerindeki etkileri üzerinde çok sayıdaki deney aracılığıyla çalışma yapmışlardır. Araştırmada kişilerden iki kısa metni okumaları istenmiştir. Bunlardan ilki ton balığı avcılığı sırasında yunusların gereksiz yere öldürülmesine ilişkin çok üzücü bir haberdi. Ve ikincisi Woody Allen tarafından yazılmış bir kısa öyküydü. Araştırmacılar, kişileri mutlu ve üzgün hissettirmek için incelikli bir teknik kullanmışlardı. İnsanların yarısına dişleri arasında bir kurşun kalem tutmaları istenmişti, fakat bunu yaparken kalemin dudaklarına değmemesine özen göstermeleri söylenmişti. Kişiler böylece farkına varmadan yüzlerinde bir gülümseme ifadesi oluşmasına zorlanmışlardı. Diğer yarısından kurşun kalemin ucunun dişleriyle değil, yalnızca dudaklarıyla desteklenmeleri istenmişti. Onlar bunun farkında olmaksızın, yüz ifadeleri bir kaş çatılmasına zorlanmıştı. İnsanların yüzleri bir gülümseme ifadesine zorlandığı zaman, gerçekten kendilerini mutlu hissetmişlerdi. Benzer olarak, yüzleri kaş çatılması ifadesine zorlandığı zaman, kendilerini üzgün hissetmişlerdi. Ardından hepsine başka bir kurşun kalem verilmiş ve iki metinden hatırlayabildiklerini yazmaları istenmişti. Sonuçlar kayda değerdi. Gülmeye zorlanmış insanlar Woody Allen’ın öyküsündeki bilgilerin çoğunu ve ciddi gazete haberlerinden daha azını hatırlamışlardı. Kaş çatmaya zorlanmış olanlar Woody Allen’ın öyküsü hakkında az şey ve gazete haberinden çok daha fazlasını hatırlıyordu. Onların ruh hali hatırladıkları bilgiyi etkilemişti. (Wiseman, 2020; 182)
Richard Wiseman
Kaynakça: Richard Wiseman (2020) “Şans Faktörü” (Çev. İbrahim Şener) Pegasus Yayınları, İstanbul
