Başarının En Sinsi Katili: Öz Sabotaj
Öz sabotaj, bir kişinin kendi başarısını, mutluluğunu veya genel olarak iyi olma durumunu bilinçli olarak veya bilinçsizce tehlikeye atması veya engellemesi anlamına gelir. Bu durum, kişinin kendi hedeflerine ve isteklerine ulaşmasını engelleyen davranışları içerebilir. Her insan zaman zaman öz sabotaj davranışları gösterse de bunun sürekli hale gelmesi tehlikeye işarettir. Çünkü öz sabotaj kişisel ve sosyal başarının önündeki en büyük engeldir ve erteleme, vazgeçme davranışı gibi masum boyutlarda, her türlü bağımlılık geliştirme ve kendine zarar verme gibi ciddi boyutlarda sonuçları olabilir. Öz sabotajı tetikleyen birçok faktör vardır.
Öz Sabotajın Nedenleri
- Düşük özsaygı ve özgüven: Bireyin kendine olan güvensizliği ve değersizlik duygusu, farkında olmadan kendi başarısını engellemeye yönlendirebilir.
- Korkular: Kişinin gelecek hakkındaki belirsizlik endişesi veya başarısızlığa dair kişisel korkuları risk alma eğilimini azaltırken, bir şeyin sonunu getirmekten kaçınmasına neden olabilir.
- Mükemmeliyetçilik: Mükemmeliyetçi kişiler ilgili konuda kendilerini bir türlü yeterli hissetmezler. O nedenle kendilerini sürekli bir hazır hissetmeme hali mevcuttur ve sürekli bir geliştirme arzusu içinde hareket ederler. Bu kişilerin mükemmeliyetçilik eğilimi arttıkça kendilerini sürekli bir tekrarlama içinde bulurlar.
- Geçmiş deneyimler: Önceki başarısızlık deneyimleri veya yaşanan olumsuz olaylar, kişinin kendine olan güvenini sarsabilir ve gelecekteki fırsatlara karşı temkinli olmalarına neden olabilir.
- Duygusal sorunlar: Duygusal olarak zor bir dönemden geçen kişiler, öz sabotaj davranışlarına daha yatkın olabilirler. Bu durumda kişi, kendini cezalandırmak veya duygusal acıyı hafifletmek gibi davranışlar sergileyerek kendi başarısını engelleyebilir.
- Çevresel etkenler: Kişinin çevresindeki insanların kendisine yönelik olumsuz bir tutum içinde olması veya destekleyici olmayan davranışlar sergilemesi öz sabotaj eğilimini artırabilir.
Kendinizi Sabote Etmeyi Nasıl Önlersiniz?
Öz sabotaj genellikle kişinin hayatında stres, yetersizlik, mutsuzluk ve diğer olumsuz duyguların yoğun şekilde yaşanmasına neden olur. En büyük zararı ise kişinin gerçek potansiyeline ulaşmasını engelleyerek verir ki, özellikle kişisel başarının önündeki en büyük engel haline gelebilir. Her şeye rağmen öz sabotajla başa çıkmanın pek çok yolu vardır. Kişinin kendini tanıması buradaki en kilit unsurdur. Her insan öz farkındalık geliştirerek, kendi üzerinde çalışarak ve psikolojik bir destek alarak öz sabotaj eğilimini azaltabilir veya engelleyebilir. Ayrıca, olumlu bir içsel konuşma tarzı geliştirme, hedefler belirleme ve adım adım ilerleme gibi stratejiler de öz sabotajı azaltmaya yardımcı olabilir. Öz sabotajı engellemek için birçok bilimsel ve pratik çözüm bulunmaktadır. İşte onlardan bazıları:
Öz Farkındalık Geliştirme:
Öz sabotaj eğilimlerini tanımanın en önemli yolu kişisel farkındalık geliştirmektir. Kendinizi ve davranışlarınızı dikkatlice gözlemleyerek, neden kendinizi sabote ettiğinizi anlamaya çalışabilirsiniz. Duygularınızı, düşüncelerinizi ve davranışlarınızı sorgulayarak bu konuda belirgin ipuçlarını yakalayabilirsiniz. Bu konuda bir günlük tutmak ve yazarak düşünmek oldukça faydalı olacaktır.
Olumlu İçsel Konuşma:
Kendi kendinize yaptığınız olumlu ve destekleyici bir içsel konuşma tarzı, öz sabotaj eğilimini azaltabilir. Kendinizi eleştirmekten ziyade, başarılarınızı takdir etmek ve hatalarınızı yapıcı bir şekilde ele almak gelişiminize önemli bir ivme kazandıracaktır.
Hedef Belirleme ve Planlama:
Belirli hedefler belirlemek ve bu hedeflere ulaşmak için adım adım bir plan yapmak fayda sağlayacaktır. Küçük, erişilebilir hedefler belirleyerek her bir ilerlemenizi takdir etmek, motivasyonunuzu artırabilir ve başarı duygusunu deneyimlemeyi kolaylaştırabilir.
Stres Yönetimi:
Stres, öz sabotajı tetikleyen önemli bir faktördür. Çünkü yoğun strese maruz kaldığımızda bırakma eğilimi gösteririz. Stresle başa çıkmak için yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri veya diğer gevşeme tekniklerini kullanabilirsiniz. Düzenli egzersiz yapmak, bir hobiyle uğraşmak ve sağlıklı beslenmek stresi kontrol etmenizi kolaylaştıran en iyi yöntemlerdir.
Destekleyici Bir Çevre:
Kendinize destekleyici bir çevre oluşturmak, öz sabotaj eğiliminizi azaltabilir. Olumlu ve güven verici insanlarla ilişkiler kurarak, giriştiğiniz yeni işlerle ilgili daha güçlü bir motivasyon sağlayabilirsiniz.
Bilgi ve Beceri Geliştirme:
Yetersizlik duygusu öz sabotajı besleyen güçlü bir faktördür. Öz sabotajı engellemenin en temel yolu, ilgili konuda ihtiyaç duyulan bilgi ve becerileri zamanla geliştirmektir. Bu süreçte neyin ne kadar yeterli olduğunu bilmek için ölçülebilir hedefler koyduğunuzda kendinizi hazır ve yeterli hissetmeniz daha mümkün olacaktır.
Profesyonel Destek:
Bazı durumlarda, öz sabotajla başa çıkmak için profesyonel destek almak faydalı olabilir. Bir terapist veya koçtan yardım alarak öz sabotaj eğilimlerinizi daha hızlıca fark edebilir ve duygusal zorlukların üstesinden gelmeyi başarabilirsiniz.
Öz sabotajı engellemek, sabır, öz farkındalık ve sürekli çaba gerektiren bir süreçtir. Ancak, yukarıdaki yöntemleri bilinçli ve düzenli bir şekilde uygulayarak, kendi potansiyelinizin önündeki bu en büyük engeli aşmanız daha kolay olacaktır. Unutmayın ki herkes zaman zaman kendini sabote etme davranışları sergileyebilir. Ancak bu süreç döngüsel bir eğilim haline geldiğinde, hayat başarınızın ve mutluluğunuzun önündeki en büyük engel olacaktır.
